Dudak yarığı (Cleft lip) halk dilinde “Tavşan dudak”, “Kurt ağızı“ olarak bilinen doğumsal bir anomalidir. Damak-dudak yarığı; anne karnında yüzün gelişimi sırasında birleşmesi gereken parçaların eksik birleşmesi veya hiç birleşememesi sonucu oluşan hastalıklardır.
Türkiye’de yaklaşık her 1000 doğumda 1 sıklığında görülen bu hastalık, sıklıkla dudakta, damakta ve burun deliklerinde ayrışma şeklinde (tavşan dudağı görünümü) kendini gösterir. Hafif tipte olabileceği gibi tüm yüzü etkileyen ağır tipleri de görülebilir.
Damak ve dudak yarığının ve beraberindeki burun yapısı bozukluklarının derecesine göre cerrahi tedaviler, çocuğun gelişimi sürecinde 3 aylık iken başlar 18 yaşına kadar birkaç seansta tamamlanmaktadır.
Damak – dudak yarıkları hafif bir şekilde olabildiği gibi yüzün bir kısmını etkileyen damak ve dudağın tamamen ayrık kaldığı ağır tiplere kadar çeşitli formlarda görülebilir. Dudağın aşırı etkilendiği durumlarda genellikle burun yapısı da etkilenir. Damağın etkilenme özelliğine göre dişlerin gelişiminde sorunlar sıklıkla görülmektedir.
Dudak yarığı için genellikle 3 aylık olması, damak yarığı onarımı için 9 aylık olması beklenir; ancak bu aşamada diş hekimliğinin desteği ile hazırlanan damak apareyleri ile bebeğin beslenmesi ve yarığın bir miktar küçültülmesi sağlanabilir. Bu apereylerin burun gelişimine de destek olması sağlanabilir.
Bebekler genellikle düşük ağırlıkta olsalar da anne sütü ve uygun standart formülle mamalarda ağızdan beslenerek ameliyat için uygun kilolara ulaştırılmaları gerekir. Dudak yarıklarında beslenme daha kolay olduğu halde, damak yarıklarında gıdanın burun boşluğuna kolay geçmesi ve reflülerin sık görülmesi nedeniyle bebeği beslenme sırasında düz yatırmak önerilmez, 45 derecelik bir eğimle başın yüksekte tutulması önerilir. 30 dakikadan uzun sürmeyen küçük miktarlarda ve sık sık beslenme önerilir. Bu bebeklerde daha fazla hava görüldüğünden sık sık gaz çıkartma ve ılık beslenme önerilidir. Bu bebeklerde emme yeterince yapılamadığından geniş ağızlı biberon veya kaşıkla beslenme önerilir.
Dudak ve damak yarıklı hastaların tedavisi uzun ve yoğun bir süreçtir. Bu süreçte;
Gerekirse sosyal danışman veya psikologlardan yararlanılır. Damak yarığı olan bebeklerde genellikle orta kulakta sıvı birikimi sık olduğundan işitme problemi oluşmaması için belirli aralıklarda kulak muayenesi yapılması önerilir.
Dudak yarıklarında bebek genellikle yara izinin daha iyi iyileşmesi nedeniyle 3 ay civarında, Damak yarıklarında ise 9 ay civarında yeterli kiloya ulaşıldıktan sonra genel anestezi altında ameliyat edilir.
Yapılış aşamaları ise;